Genetikçe Everything about science.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) artan kaygı düzeyi, travmayla ilgili uyaranlardan kaçınma ve uyarılma düzeyinde artış gibi belirtilerin yer aldığı ciddi bir strese yönelik aşırı tepkileri içermektedir. TSSB sadece travmatik bir olayın ardından gündeme gelen bir rahatsızlıktır.
TSSB belirtileri 4 grupta toplanmıştır:
- İstem dışı travmatik olayın yeniden deneyimlenmesi.
- Olayla ilgili uyaranlardan kaçınma.
- Travma sonrası diğer duygudurum ve bilişsel değişimler.
- Artan uyarılmışlık ve tepkisellik belirtileri.
Yaşadığımız travmalar bedenimize zarar verir.. Yukarıda da belirtildiği gibi istem dışı kabuslar (olaylar ile ilişkili tekrarlayıcı ve sıkıntı veren) görülebilir. Travmayı çağrıştıran bir olay ya da nesneyle tekrar karşılaşıldığında da ruhsal sıkıntı yaşanır. Stres hormonu artar ve bu da beraberinde korku, çaresizlik veya dehşet duygusunu getirir. Bunlar da kalp atış hızımızın artmasına, kan basıncımızın yükselmesine vb. kalp rahatsızlıklarına yol açar.
Travma esnasında veya sonrasında, kişide disosiyatif belirtiler(çözülme) gözlenir. Disosiyatif bellek yitimi, kendine/gerçeğe yabancılaşma bozukluğu ve disosiyatif kimlik bozukluğu olabilir. Disosiyatif bozukluklar travma yaratan olayların bastırılması sonucu oluşur.
Travma sonrası kişi travmatik olayın/olayların önemli bir kısmını hatırlamayabilir. (Disosiyatif amnezi). Bunun fizyolojik belirtileri:
- Stres hormonlarının etkisi: Vücut yüksek düzeyde kortizol ve adrenalin salgılar. Bu hormonlar, beynin hipokampüs ve amigdala bölgelerini etkiler.
- Amigdala-Hipokampüs ilişkisi: Amigdala duygusal tepkilerden sorumlu, hipokampüs olayların bağlamsal yönlerini kaydetmeden sorumlu beyin yapısıdır. Yoğun stres altında bu bölgeler baskılanır ve işlev kaybı yaşanır.
- Nörotransmitter dengesizlikler: Stres hormonu, glutamat ve GABA gibi nörotransmitterlerin dengesini de bozar. Bu da sinaptik bağlantıları etkiler ve olayların hatırlanması zorlaşır.
Tabii unutmamak gerekir ki herkes travmaya farklı tepkiler verir. Farklı travmalar kişilerde farklı tepkilere yol açar. Travmanın doğası: Travma türü ve şiddeti bu noktada önemlidir. İnsanların yol açtığı yani insan kaynaklı travmalar, doğa kaynaklı travmalara nazaran daha fazla TSSB’ye yol açar.
Yazar: Tinda ORAL
Kaynakça:
- Anormal Psikoloji; Ann M. Kring, Sheri L. Johnson, Gerald C. Davison, John M. Neale
