Pofuduk Dostlarımızın Göbeklerinde Gizli Savunma Ordusu: “Mikrobiyota”

Ailemizin bir üyesi haline gelen evcil hayvanlarımızın mutluluğu bizler için her şeyden önemli. Neşeyle etrafta koşuşturmalarını, keyifle mırıldanmalarını ya da kuyruklarını heyecanla sallamalarını görmek hepimizi mutlu eder. Bir saniye bile keyifsiz olmalarını istemeyiz, öyle değil mi? Peki sizlere, onların mutluluğunun öpmelere doyamadığımız o tatlı göbeklerinin içinde saklı olduğunu söylesem? Hadi gelin, bu şaşırtıcı ama bir o kadar da sevimli gerçeğin detaylarına birlikte bakalım.

Evcil hayvanlarımız, minik göbeklerinin içinde kocaman ve etkili bir dünya taşıyor: “Bağırsak Mikrobiyotası”. Evcil hayvanlarımızın sağlığında sandığımızdan çok daha büyük rol oynayan bu mikroskobik topluluk, tüm beden sistemleriyle bağlantı kurarak sindirim, bağışıklık ve davranışları etkiliyor.  Yani onların sağlıklı, enerjik ve mutlu olmasını sağlayan gizli kahramanlar tam da burada, bağırsaklarında yaşıyor! Peki bu mikrobiyota tam olarak nedir? Neden bu kadar önemli? Ve daha da önemlisi, dengesinin bozulması nelere yol açabilir?

Bağırsak mikrobiyotası, bağırsaklarımızda yaşayan milyarlarca mikroorganizmadan oluşan karmaşık ama uyumlu bir topluluktur. Evet, bağırsaklarımızda! Tıpkı minik dostlarımız gibi bizlerin de kendimize özgü bir mikrobiyotamız var. Bu süper kahramanlar; besinlerin sindirilmesinden vitamin sentezine, bağışıklık sisteminin desteklenmesinden zararlı etkenlere karşı korunmaya, hatta davranışların şekillenmesine kadar birçok hayati rol üstlenir. Üstelik bu rolleri bir orkestranın üyeleri gibi birbirleriyle uyum içinde yapmaya özen gösterirler. Bilim insanlarının, bağırsaklara “ikinci beyin” demesi boşuna değil! İşte tam da bu yüzden!   

Peki, bu orkestra uyumunu kaybederse neler olur? 

Bağırsak mikrobiyotasındaki dengenin bozulmasına disbiyozis denir. Bu durum evcil dostlarımızda sindirim problemleri, bağışıklık zayıflığı hatta bazı kronik hastalıklara yol açabilir. Düşünsenize; biz de stresli bir gün geçirdiğimizde, uzun süre ilaç kullandığımızda ya da kötü beslendiğimiz dönemlerde sindirim sistemi problemleri yaşıyor, bağışıklığımız düştüğü için hastalıklara yakalanmıyor muyuz? İşte evcil dostlarımızda da durum bundan farklı değil. Disbiyozis ; bizlerde olduğu gibi onlarda da kilo kaybı, ishal, kabızlık, şişkinlik gibi sindirim problemlerine neden olabilir. Bununla da sınırlı kalmaz; tüylerinin dökülmesine ve matlaşmasına, deri problemlerine, enerjilerinin düşmesine, bazı durumlarda anksiyete ve huzursuzluk gibi davranışsal sorunlara da yol açabilir. Bilimsel araştırmalar, stresin bağırsaktaki mikrobiyotayı olumsuz etkileyerek hayvanların huzursuz ve daha agresif olmasına sebep olabileceğini açıkça ortaya koyuyor.  

Daha spesifik örnekler vermek gerekirse;  

“Kronik ishal, İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı (IBD), atopik dermatit veya gıda intoleransı” gibi durumlar, disbiyozisle yakından ilişkilidir. 

 Ayrıca; kedilerde “Feline İdiopatik Sistit (FIC)”, köpeklerde “Anksiyete Temelli Yeme Bozuklukları” gibi belirtilerde mikrobiyota dengesizliğinin yansımaları olabilir. 

“Evcil hayvanlarımızın savunma ordusunu derinden sarsan etkenler nelerdir?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Kısaca özetlemek gerekirse;  

Yanlış ve tek tip beslenme (özellikle düşük kaliteli, lifsiz mamalar tüketmeleri), mikrobiyotanın çeşitliliğini azaltabilir. Gereksiz antibiyotik kullanımı, faydalı bakterilerin yok olmasına neden olabilir. Ani mama değişiklikleri, mikrobiyotanın adaptasyonunu zorlaştırabilir (mümkünse eski mamasına karıştırılarak ve günden güne miktarı artırılarak verilmelidir). Stres (taşınma, ailedeki değişiklikler, yalnız kalma gibi durumlar) mikrobiyal dengeyi bozabilir.Yetersiz hijyen ve toksinlere maruz kalma ( kirli su, bozuk mama, çevresel kimyasallar) bağışıklığı baskılayabilir. Tüm bu faktörler, dostlarımızın içsel dengesini tehdit edebilir. Sorunlar tıpkı bir nehir gibidir; her zaman var olacaktır ve akmaya devam edecektir. Önemli olan, bu akışa direnmek yerine yönünü anlayarak uyum sağlamak ve süreci doğru yönetebilmektir. Şimdi sizi, bu farkındalıkla atacağınız her adımda çözümün bir parçası olmaya davet ediyorum.

Doğru beslenme, bağırsak mikrobiyatasını desteklemenin en önemli yoludur. Evcil hayvanlarımızın bireysel özelliklerini (fizyolojik durumları, hassasiyetleri, hastalıkları gibi ) göz önünde bulundurarak; lif oranı yüksek, katkı maddesi içermeyen ve sindirilebilirliği yüksek mamalarla beslenmelerini sağladığımızda önemli bir adım atmış oluruz.

Buna ek olarak, veteriner hekimin onayıyla kullanılan probiyotik, prebiyotik ve son dönemde giderek önem kazanan postbiyotik desteklerle sindirim sistemlerini desteklemek mümkündür. Probiyotikler bağırsaklarında yararlı bakterilerin oranını artırırken, prebiyotikler ise bu yararlı bakterilere besin olur. Postbiyotikler (örneğin; kısa zincirli yağ asitleri (SCFA’lar) gibi maddeler) ise; yararlı mikroorganizmaların ürettiği faydalı bileşenler sayesinde bağışıklık sistemini destekler, bağırsak bariyerini güçlendirir ve sindirim sağlığını korurlar.  Ayrıca, rutinlerini bozmadan, onlara huzurlu ve güvenli bir yaşam alanı sunduğumuzda stres seviyelerini azaltarak bu etkilerini daha da pekiştirir. Düzenli ve yeterli su tüketimlerini sağlamak da içsel dengelerine büyük katkı sağlar. Tüm bu adımlar, onların genel sağlığı ve mutluluğu için atılmış değerli yatırımlar olacaktır. 

Tüylerinin parlaması, gözlerinin ışıldaması, enerjik halleri… Bunların hepsi sağlıklı bir mikrobiyotanın dışa yansımaları olabilir. Evcil hayvanlarımızın sağlığına içeriden dışarıya bakmak, onları sadece sevgiyle değil bilimle de korumamıza yardımcı olur. Unutmayalım ki, onların minik bedenlerinde devasa bir denge saklı. Bu dengeyi korumak bizim elimizde. Her mama kabını doldurduğunuzda, her oyuncakla oynadığınızda ya da sadece yanlarına oturup başlarını okşadığınızda aslında onların içsel dünyasına da dokunuyorsunuz. Sağlıklı bir mikrobiyota, sadece fiziksel değil, duygusal olarak da daha mutlu, huzurlu ve uzun ömürlü patili dostlar anlamına gelir. Onları sevmenin en bilimsel haliyle tanıştınız… Şimdi sıra, bu bilgileri sevgi dolu bir yaşama dönüştürmekte.

Küçük bir hatırlatma daha : 

Her zaman olduğu gibi, herhangi bir destek ürün kullanımı öncesinde veteriner hekiminize danışmayı unutmayın.  

Sevgiyle kalın… 

Vet. Hek. Gamze Güldemir Aslan

Kaynakça

1. Barko, P. C., McMichael, M. A., Swanson, K. S., & Williams, D. A. (2018). The gastrointestinal microbiome: a review. Journal of Veterinary Internal Medicine, 32(1), 9–25. https://doi.org/10.1111/jvim.14875 

2. Hill, C., Guarner, F., Reid, G., Gibson, G. R., Merenstein, D. J., Pot, B., … & Sanders, M. E. (2014). Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 11(8), 506–514. https://doi.org/10.1038/nrgastro.2014.66 

3. Plaza-Diaz, J., Ruiz-Ojeda, F. J., Vilchez-Padial, L. M., & Gil, A. (2019). Evidence of the Anti-Inflammatory Effects of Probiotics and Synbiotics in Intestinal Chronic Diseases. Nutrients, 11(2), 293. https://doi.org/10.3390/nu11020293 

4. Schmitz, S., & Suchodolski, J. S. (2016). Understanding the canine intestinal microbiota and its modification by pro-, pre- and synbiotics – what is the evidence? Veterinary Medicine and Science, 2(2), 71–94. https://doi.org/10.1002/vms3.17 

5. Oliveira, S. G., Arêas, G. P., & Nogueira, C. M. (2021). Postbiotics: Definitions, mechanisms of action and potential applications. Food Research International, 142, 110195. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2021.110195 

6. Pilla, R., & Suchodolski, J. S. (2020). The Role of the Canine Gut Microbiome and Metabolome in Health and Gastrointestinal Disease. Frontiers in Veterinary Science, 6, 498. https://doi.org/10.3389/fvets.2019.00498 

7. Foster, J. A., & Neufeld, K. A. (2013). Gut–brain axis: how the microbiome influences anxiety and depression. Trends in Neurosciences, 36(5), 305–312. https://doi.org/10.1016/j.tins.2013.01.005 

8. Xu, Y., Wang, N., Zhang, Y., & Chen, Y. (2025). Mozart’s Music Enhances Intestinal Health: Modulation of the Microbiome, Immune Response, and Barrier Function in Mice. International Journal of Molecular Sciences, 26(3), Article 10587. https://doi.org/10.3390/ijms260310587  
9. www.depositphotos.com