Kekik, Ballıbabagiller ailesinden, kendine özgü kokusu ile tanınan bitki türlerinin ortak adıdır. Ülkemizde benzer kokularından ötürü kekik adıyla bilinen çok sayıda cins ve tür mevcuttur. Bu cinslerin ortak özellikleri, bunlardan elde edilen uçucu yağların ana bileşenlerinin, karvakrol veya timol adı verilen etken maddeleri içermesidir.


Kekik çoğu ülkede olduğu gibi ülkemizde de , antihelmintik (Halk arasında solucan düşürücü), güçlü antiseptik, antispazmodik (Spazm giderici), karminatif (Gaz giderici) ve tonik, düşük dozlarda balgam söktürücü olarak kullanılır (Chevallier, 1996).

KEKİK ve KORONA

Covid-19’un tam olarak etkili bir tedavisi henüz bilinmemekle birlikte, olası antiviral ilaçların klinik deneme ve değerlendirmeleri devam etmektedir. Bu sebeple geleneksel kullanımları ile ön plana çıkan, güncel bilimsel çalışmalarla, antibiyotik özellikleri kanıtlanan, bağışıklık sistemi güçlendirici özellikleri ve zengin fitokimyasal (Bitkilerde bulunan besleyici olmayan ancak hastalıklardan koruyucu etkileri olan kimyasallardır.) içerikleriyle, kekik türlerinden elde edilebilecek etken maddelerin, Covid-19 pandemisinin semptomlarını hafifletecek ve hastalığın seyrini azaltacak potansiyele sahip oldukları dikkat çekmiştir.

Koronavirüse sebep olan SARS-COV-2¹, enfekte edeceği hücrelere girmek için, ACE2 (Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim 2)² adını verdiğimiz özel hücre yüzeyi reseptörlerine tutunduğu ve bağışıklık sistemi hücrelerimizden kaçarak hücre içine giriş yaptığı bilinmektedir.
Timol ve karvakol, SARS-COV-2 hedef proteinlerine fiziksel olarak bağlanarak, SARS-COV-2’nin, çoğunlukla akciğerlerde bulunan, ACE2 reseptörüne bağlanmasını önler. Araştırmalar göstermiştir ki karvakrol ve timolün reseptöre bağlanma ilgisi oldukça yüksektir.

Bazı hekimlerin, korona tedavisinde, ilaçların yanına destek amaçlı kekik reçete ettikleri bilinse de kullanımı belli durumlarda çok risklidir (Geniş deri yaralanmalarında, açık yaralarda, yüksek ateş, dolaşımla ilgili bozukluklarda, hormon duyarlı kanser tiplerinde, şiddetli kanamalar ve enfeksiyonların görüldüğü durumlarda kekik yağı kullanılmamalıdır. Tiroid bezini fazla çalıştırmasından dolayı dikkatli ve az kullanılmalıdır. Ayrıca çocuklar da kekik yağını kullanmamalıdır.). Bu sebeple kesinlikle hekim gözetiminde tüketilmesi önerilir.

Satın alırken de güvenilir kaynaklara başvurmak önemlidir. Korona virüs ile birlikte kullanım oranı dünya genelinde artan kekikte, üzerinde uzmanlaşmamış kişilerce ayırt edilemeyecek derecede kekiğe benzeyen farklı bitkilerle, tağşiş yapıldığı tespit edilmiştir.

KULLANIMI

Demleme, tentür (Bitkilerin çözücüler vasıtasıyla çözdürülmesi ile hazırlanır.), ekstre (Bitkiye, sıvıyla işlem yapıldıktan sonra bu sıvıların uçurulmasıyla elde edilir.), topikal (Elde edilen ürünün vücutta belli bölgeye uygulanması), bitki banyosu (Çok kaynar olan banyo suyuna bitkiler ilave edilir. Su ılıklaştıktan sonra içerisinde en az 20 dakika dinlenilir.) olarak kullanılabilmektedir. İçerdiği yağların, kaynatılma sonrası uçarak etkisini kaybedeceğinden ötürü, kekiğin kaynatılmaması gerekir. Koronavirüs tedavisi için demleme ve kekik yağı kullanımı önerilmektedir.


Kabaca bir yemek kaşığı kurutulmuş kekik bitkisi üzerine, bir bardak kaynar su (yaklaşık 150 ml) ilave edilir. Demlik ya da bardağın ağzı kapatılır ve 5-10 dakika bekletilir. Süzülür ve soğutulduktan sonra içilir. Şekersiz tüketilmelidir. Kaynatılmış suya kurusu eklenerek ya da kekikten elde edilen kekik yağının kullanılması önerilir. Bakteriyel üremeden kaçınmak için her seferinde taze hazırlanır.
Geleneksel olarak kekik yağı, tadının acı olması sebebiyle, bir kesme şeker yahut bir yemek kaşığı pekmez üzerine 3-4 damla damlatılarak kullanılır.

Bunların dışında korona tedavisinde kekik kullanımı bilimsel temelde çok iyi araştırılmamıştır, geleneksel olarak önerilmektedir.
Bitkiye dair zarar ya da yan etki bildirilmemiştir.

Dipnot

*Kan damarlarının daralmasına yol açan bir maddenin (anjiyotensin II) üretimini bloke eden ilaçlardır. Bu olay, kan damarlarının direncinde düşme oluşturarak kanın akışını kolaylaştırır. Günümüzde oldukça sık kullanılmaktadır (Prof. Dr. Ahmet ALPMAN).
*¹ Şiddetli akut solunum yolu sendromu, Aralık 2019’da bilinen ilk varlığının bildirildiği pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüstür.
*² ACE2, damar daraltıcı olan anjiyotensin II hormonunun anjiyotensine hidrolizini hızlandırarak, kan basıncının düşmesini sağlar.

Kaynakça

●  https://www.researchsquare.com/ , Erişim tarihi: 31 Ocak 2021
●  Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52 (1): 108-118, 2021
●  Rolta ve ark. Phytocompounds of Rheum emodi, Thymus serpyllum and Artemisia annua inhibit COVID-19 binding to ACE2 receptor: In silico approach (2020)
●  Meriçli F. Solunum Yolları Hastalıklarında Önemli Fitoterapötikler. Fitomed, 2010; 18(3)özel:21-2
●  Üstü Y, Uğurlu M. The Medicinal Use of Thyme (2018)
●  Çekin MD. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi. İstanbul: Mega Basım; 2015:18-9.
●  Üstü Y, Uğurlu M. Fitoterapide Bitkisel Çaylar. Ankara Med J 2018;(1):137-40.
●  Süzgeç Selçuk S, Eyisan S. Türkiye’deki eczanelerde bulunan bitkisel ilaçlar Marmara Pharm J 2012;16:164-80.
●  WHO monographs on selected medicinal plants, Volume 1, Geneva: World Health Organization Library Cataloguing in Publication Data; 1999:5‐32.
●  Anatolian Clinic Journal of Medical Sciences, January 2020; Volume 25, Special Issue 1
●  Baser KHC, Kırımer N. Essential Oils of Anatolian Lamiaceae – An Update. Nat. Vol. Essent. Oils (NVEO). 2018; 5(4):1-28.
Salehi, B., Mishra, A.P., Shukla, I., Sharifi‐Rad, M., Contreras, M.D.M., Segura‐Carretero, A., Sharifi‐Rad, J., 2018. Thymol, thyme, and other plant sources: Health and potential uses. Phytotherapy Research, 32 (9): 1688-1706
● Turhan Baytop, Türkiye’de Bitkilerle Tedavi, İstanbul, 1984, s.282
● https://organigiz.org/
● https://www.jekkas.com/