Hayatı

 Rosalind Elsie Franklin, 25 Temmuz 1920’de Londra’da, gayet varlıklı ve eğitim ile sosyal hizmetlere çok önem veren bir ailede doğan İngiliz bir bilim insanı. Kendisi en çok DNA’nın çift sarmal yapısının moleküler düzeyde keşfine yaptığı katkılarla tanınır. Ancak Franklin yapısal virolojinin temellerini atmaya yardımcı olacak RNA virüslerinin yapısı hakkında da kayda değer katkılarda bulunmuştur.

 Franklin, 18 yaşında St. Paul Kızlar Okulu’ndan mezun olduktan sonra Cambridge Üniversitesi’ndeki Newnham Koleji’nde kimya ve fizik eğitimi almaya başladı. 1941’de buradan mezun olunca yine Cambridge’den aldığı fiziksel kimya alanında çalışma teklifini kabul etti ancak II. Dünya Savaşı’nın ortaya çıkması nedeniyle bırakmak durumunda kaldı. Sonrasında, İngiliz Kömür Değerlendirme Araştırma Birliği’nde (BCURA) çalışmaya başladı. Burada kömürün gözenekli yapısı üzerine yaptığı çalışmalar ona doktora derecesi kazandırdı. 1946’da Paris’e taşındı ve orada Jacques Méring ile X-Ray kristalografisi üzerinde çalışmalar yaptı. Buradaki çalışmaları sayesinde X-Ray kristalografisi teknolojisinde uzmanlaştı. 1951’de King’s College’da Biyofizik Laboratuvarında X-Ray kristalografisini kullanarak DNA üzerinde çalışmaya başladı. 1953’te Cambridge’den ayrılarak Birkbeck laboratuvarında RNA virüsleri özellikle tütün mozaik virüsü üzerinde çalışmaya başladı. 1958’de henüz 38 yaşındayken uzun zamandır mücadele ettiği kansere yenik düşerek hayatına veda etti.

 Çalışmaları

  • Jacques Méring ile çalıştığı dönemde, kömür ve karbon üzerine yayınladığı 5 makalesi bugün bile atıflar almaya devam ediyor.

King’s College’daki çalışmaları esnasında DNA’nın yoğunluğunu hesaplamayı başardı ve DNA’nın çift sarmallı yapısını keşfetti. Franklin, doktora öğrencisi Raymond Gosling ve meslektaşı Maurice Wilkins ile yürüttüğü deneyler sonucunda DNA’nın iki farklı konfigürasyonu olduğunu buldu. Bunlara “A ve B formları” ismini verdi. A formu daha az su içerirken, B formunda daha fazla su ve nükleik asit bulunuyordu. “Photo 51” denilen, DNA’nın B formunun fotoğrafını çekmeyi başardılar.

Resim 1. DNA’nın B formunun X-Ray fotoğrafı (Watson & Crick, 1953)

  Franklin ile aynı zamanda DNA’nın yapısı üzerinde çalışmalar yürüten iki bilim insanı, James Watson ve Francis Crick, Franklin’in 51. fotoğrafını kullanarak kendi çalışmalarına yön vermeye başladılar ancak bunun için Franklin’in izni alınmamıştı. 1953’te Nature’da yayınladıkları DNA’nın çift sarmal yapısını açıklayan makalede 51.fotoğrafı kullandıkları halde Franklin’e atıfta bulunmadılar, yalnızca “Franklin’in yayımlanmayan çalışmalarının onları teşvik ettiğini” belirttiler. 1962’de bu çalışmaları onlara Nobel Ödülü’nü kazandırdığında da Franklin’den bahsetmeyeceklerdi. Ancak 1968’de yayınladığı The Double Helix adlı kitabında James Watson, Rosalind Franklin’in çalışmalarından yararlandığını itiraf edecekti.

  • 1953 yılında DNA’nın yapısıyla ilgili çalışmalarını tamamladıktan sonra Franklin, Birkbeck College’da kendi kristalografi laboratuvarında tütün mozaik virüsünün moleküler yapısı üzerinde araştırmalar yapmaya başladı. Bu virüste RNA (ribonükleik asit) ‘nın, virüsün ortasındaki boşlukta değil protein kısmında olduğu ve bu RNA’nın diğer bakteriyel DNA’larından farklı olarak tek sarmallı yapıda bulunduğu ile ilgili çalışmalara katıldı.
  • 1956-1957 yıllarında Birkbeck Laboratuvarı’ndaki ekibi polio (çocuk felci) virüsü üzerine çalışmalar yayınlamaya devam etti.

 Rosalind Franklin, DNA’nın yapısının aydınlatılması yolunda çok büyük katkılarda bulunmuş olsa da değeri ancak öldükten çok sonra anlaşılan bilim insanları kervanına katılanlardan biri olmaktan kurtulamadı.

Kaynaklar

  1. DNA’nın Göz Ardı Edilen Kahramanı: Rosalind Franklin Kimdir? (2013, 25 Nisan). Evrim Ağacı

https://evrimagaci.org/dnanin-goz-ardi-edilen-kahramani-rosalind-franklin-kimdir-365

2. Rosalind Franklin-Double Helix. (2008, Nisan 16). Philosophy of Science Portal

https://philosophyofscienceportal.blogspot.com/2008/04/rosalind-franklin-double-helix.html

3. Rosalind Franklin. (2009, Nisan 9). Britannica

https://www.britannica.com/biography/Rosalind-Franklin

4. Rosalind Franklin: A Crucial Contribution. Nature Education

https://www.nature.com/scitable/topicpage/rosalind-franklin-a-crucial-contribution-6538012/

5. Watson, J. & Crick, F. (1953). Molecular Structure of Nucleic Acids: A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid. Nature, 171, 737–738